عصر حاضر، عصر القای اندیشه از راه دور و رسانه های جمعی[1] است. رسانه ها که وسیله انتقال فرهنگ، با کاربردی دو جانبه هستند، عرصه زندگی فردی و اجتماعی را دگرگون کرده اند؛ طوری که هم جریان زندگی را آسان کرده و سبب رفاه آدمی شده و هم با دسترسی گسترده و استفاده بیش از حد از آن، افراد را به شدت به خود وابسته ساخته و نوع جدیدی از اعتیاد را به نام «اعتیاد رسانه ای» یا «اعتیاد مدرن» پدید آورده اند. در این رابطه، می توان گفت رسانه ها به راحتی، مخاطب را هدف قرار داده، افکار و عقاید او را به سبکی که خود میخواهند، هدایت می کنند. در واقع، رسانه ها بر شیوه های زندگی و سلیقه های عمومی در جامعه اثر گذاشته و مخاطبان خود را به راحتی تحت سیطره خود قرار می دهند؛ از این رو، آموزش و شناخت استفاده درست از رسانه ها، بسیار حائز اهمیت است.
بایستگی شناخت رسانه ها
با گسترش ارتباطات و وسایل ارتباطی، هر روز بیش از پیش به اهمیت استفاده از آن ها در زندگی انسان ها افزوده می شود. «تا سه دهه قبل، استفاده از وسایلی چون تلفن همراه و رایانه مطرح نبود و ضرورتی برای آداب استفاده از این وسایل نیز وجود نداشت؛ ولی با نگاهی به آمار نفوذ تلفن همراه و کاربران رایانه و توجه به نقش ارتباطی که این وسایل در جامعه دارند، آموزش آداب استفاده از رسانه های جمعی ضرورت می یابد و به اندازه فراگیری خواندن، نوشتن و... مهم است».[2] اطلاعات بیشتر، یعنی قدرت بیشتر![3] از این رو، برای شناخت بهتر رسانه های امروزی، سواد رسانه ای نقش مهمی دارد. «سواد رسانه ای، قدرت درک نحوه كار رسانه ها و معنی سازی در آن هاست؛ اين كه چگونه سازماندهی می شوند و چگونه از آن ها استفاده می شود.[4]
«به عبارت ديگر در عصر جديد و با ويژگی ظهور وسايل ارتباط نوين، به مراتب بيش از گذشته، ما و به ويژه فرزندانمان تحت بمباران رسانه ای هستيم. به نظر می رسد بهترين راه ممكن برای بقا در اين شبكه اطلاعاتی، حفظ استقلال، اجتناب از انفعال، بهره مندی از تفكری منتقدانه و افزايش مهارت ها و توانايی ها در برخورد با اين امواج فراگير است. اين امر، تنها از طريق تكامل سواد رسانه ای ميسر است. سواد رسانه ای، نه تنها به بزرگسالان، بلكه به كودكان هم مهارت های لازم برای برقراری ارتباطی آگاهانه و متفكرانه با رسانه را می آموزد.»[5] از این رو، باید با شناخت درست از رسانه، بتوانیم از ورود اطلاعات و فرهنگ ناصحیح جلوگیری کرده و خود و خانواده خود را از تهاجم فرهنگی، حفظ کنیم؛ «طوری كه امروزه در كشورهايی مثل كانادا و ژاپن كه سردمدار سواد رسانه ای هستند، این موضوع را جزء عناوين درسی مدارس خود قرار داده اند؛ در حالی كه در ايران، حتی بیشتر دانشجويان رشته ی ارتباطات، با اين مقوله آشنايی چندانی ندارند.»[6] بنابراين، با توجه به اهميت روز افزون سواد رسانه ای، ضرورت بحث های ارتباطی بيشتر احساس می شود.[7] در اینجا شناخت برخی رسانه ها، مضرات، آسیب ها و راه کارهای مقابله با آن ها مطرح خواهد شد.
