در تاریخ اسلام و ایران دوران اسلامی، منابع و مراجع مکتوب متعددی وجود دارند که هر کدام از آنها به نوعی به ثبت وقایع تاریخی، فرهنگی و اجتماعی پرداختهاند. برخی از مهمترین گونههای این منابع عبارتند از:
1. **تاریخنگاری**:
- **کتاب "تاریخ طبری"**: تألیف محمد بن جریر طبری، یکی از مهمترین منابع تاریخ اسلام است که به تفسیر قرآن و تاریخ امت اسلامی پرداخته است.
- **کتاب "تاریخ ابن خلدون"**: این کتاب به بررسی جوامع انسانی و تمدنها میپردازد و روشهای تاریخی جدیدی را ارائه میدهد.
2. **کتب سیره**:
- **کتاب "سیره ابن هشام"**: گزارشی از زندگی پیامبر اسلام (ص) که به تألیف ابن هشام نوشته شده و بر اساس آثار ابن اسحاق تنظیم شده است.
3. **کتب حدیث**:
- **صحیح مسلم و صحیح بخاری**: این دو کتاب مجموعهای از احادیث پیامبر اسلام (ص) را گردآوری کرده و به عنوان منابع معتبر دینی و تاریخی شناخته میشوند.
4. **کتب جغرافیا و تواریخ محلی**:
- **کتاب " المسالک و الممالک"**: تألیف ابوعبدالله اصطخری که به جغرافیای سرزمینهای اسلامی پرداخته و اطلاعاتی درباره تواریخ و فرهنگهای مختلف ارائه میدهد.
5. **دیوانها و اشعار**:
- اشعار شاعران ایرانی مثل فردوسی و سعدی نیز از منابع مهم تاریخ فرهنگی و اجتماعی ایران محسوب میشوند.
6. **کتب فلسفی و کلامی**:
- آثار فیلسوفانی چون ابن سینا و غزالی به بررسی اندیشهها و تفکرات تاریخ اسلام و ایران پرداخته است.
این منابع و مراجع به فهم تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی کمک میکنند و نقش مهمی در حفظ و انتقال میراث تاریخی ایفا کردهاند.