مصدق در دورهٔ اول نخست وزیری خود، از اردیبهشت ۱۳۳۰ تا مرداد ۱۳۳۱، اقدامات مهمی را انجام داد. از جمله:
- تقویت وحدت ملی و تشکیل جبههٔ ملی ایران با حضور گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی
- ملیشدن صنعت نفت ایران و خلع ید از شرکت نفت انگلیس
- دفاع از حقوق ملت ایران در سازمان ملل و دیوان بینالمللی دادگستری لاهه
- مبارزه با تهدیدات و تحریمهای دولت انگلستان و شرکت بریتیش پترولیوم
- اصلاحات اقتصادی و مالی مانند تنظیم موازنهٔ منفی، اصلاح نظام ارزی و افزایش درآمدهای دولت
دولت انگلستان در مقابل اقدامات مصدق، عکسالعمل شدیدی نشان داد. از جمله:
- قطع روابط دیپلماتیک با ایران و ترک کشور توسط کارمندان و نیروهای انگلیسی
- اعمال تحریمهای اقتصادی و مالی بر ایران و جلوگیری از فروش نفت ایران در بازارهای جهانی
- ارسال ناوگان نظامی به خلیج فارس و تهدید به حمله نظامی
- تشویق و حمایت از مخالفان داخلی مصدق مانند روحانیون، ارتش، مجلس و شاه
- تدوین و اجرای طرح کودتای ۲۸ مرداد با همکاری سازمانهای اطلاعاتی آمریکا و انگلستان