چرخه سنگ یا چرخه سنگها (به انگلیسی: Rock Cycle) فرایندی طبیعی و پیوسته است که در آن انواع مختلف سنگها به یکدیگر تبدیل میشوند. این چرخه یکی از مهمترین بخشهای زمینشناسی است و توضیح میدهد که چگونه سنگها در طول زمان، در اثر عوامل گوناگون، تغییر شکل میدهند و از نوعی به نوع دیگر تبدیل میشوند.
سه نوع اصلی سنگ در چرخه سنگ:
1. سنگهای آذرین (آتشفشانی)
این سنگها از سرد شدن و جامد شدن مواد مذاب (ماگما یا گدازه) بهوجود میآیند.
🔸 مثال: بازالت، گرانیت
2. سنگهای رسوبی
از تجمع و فشرده شدن ذرات سنگها، بقایای جانداران یا رسوبات در بستر دریاها و رودخانهها ایجاد میشوند.
🔸 مثال: سنگ آهک، ماسهسنگ
3. سنگهای دگرگونی
وقتی سنگهای آذرین یا رسوبی تحت فشار زیاد، حرارت بالا یا هر دو قرار گیرند، تغییر شکل داده و به سنگ دگرگونی تبدیل میشوند.
🔸 مثال: مرمر (از سنگ آهک)، گنیس (از گرانیت)
---
چگونه چرخه سنگ عمل میکند؟
فرایندهایی که باعث حرکت این چرخه میشوند عبارتند از:
ذوب شدن → سنگها به ماگما تبدیل میشوند.
سرد شدن و تبلور → ماگما به سنگ آذرین تبدیل میشود.
فرسایش و هوازدگی → سنگها خرد شده و به ذرات ریز (رسوبات) تبدیل میشوند.
فشردگی و چسبندگی → رسوبات به سنگ رسوبی تبدیل میشوند.
دگرگونی (متامورفیسم) → با فشار و گرمای زیاد، سنگها تغییر ماهیت میدهند.
ذوب مجدد → سنگ دگرگونی یا دیگر سنگها ذوب شده و دوباره به ماگما تبدیل میشوند.
---
خلاصه چرخه سنگ:
سنگ آذرین ← (هوازدگی، فرسایش) ← رسوبات ← (فشردهسازی) ← سنگ رسوبی ← (فشار و گرما) ← سنگ دگرگونی ← (ذوب) ← ماگما ← (سرد شدن) ← سنگ آذرین
اگر خواستی، میتونم تصویر سادهای از چرخه سنگ هم برات بسازم یا فایل آموزشی تهیه کنم.
