اینجا همهٔ بیتها را بهترتیب شمارهگذاری کردم و متمم هر بیت را دقیق و کامل مشخص کردم.
(توجه: در شعر، متمم معمولاً بعد از «از، به، بر، در، چون…» میآید و نقش «تکمیلکنندهٔ معنی فعل یا عبارت» را دارد.)
---
✅ تعداد بیتها: ۱۴ بیت
هر بیت دو مصراع دارد اما برای دستور زبان، هر بیت را یک جمله شعری محسوب میکنیم (مگر چند مورد که دو جمله مستقل دارند).
---
🔵 متممهای هر بیت بهصورت کامل و دقیق
---
۱ـ کبوتر بچهای با شوق پرواز / به جرئت کرد روزی بال و پر باز
متممها:
با شوقِ پرواز ← متمم حرف اضافهٔ «با»
به جرئت ← متمم حرف اضافهٔ «به»
---
۲ـ پرید از شاخکی بر شاخساری / گذشت از بامکی بر جو کناری
متممها:
از شاخکی
بر شاخساری
از بامکی
بر جو کناری
---
۳ـ نمودش بس که دور، آن راه نزدیک / شدش گیتی به پیشِ چشم تاریک
متممها:
به پیشِ چشم
(«آن راهِ نزدیک» مفعول است، نه متمم)
---
۴ـ ز وحشت، سست شد بر جای ناگاه / ز رنج خستگی درماند در راه
متممها:
ز وحشت
بر جای
ز رنج خستگی
در راه
---
۵ـ فتاد از پای، کرد از عجز فریاد / ز شاخی، مادرش آواز در داد
متممها:
از پای
از عجز
ز شاخی
---
۶ـ «تو را پرواز بس زود است و دشوار / ز نوکاران که خواهد کار بسیار؟»
متممها:
ز نوکاران
(«تو را» مفعول، «پرواز» نهاد جمله اول است)
---
۷ـ هنوزت نیست پای برزن و بام / هنوزت نوبت خواب است و آرام
متممها:
بر زَن و بام (دو متمم پشتسرهم)
نوبتِ خواب متمم نیست؛ «خواب» هستهٔ ترکیب اسمی است.
---
۸ـ تو را توشِ هنر میباید اندوخت / حدیثِ زندگی میباید آموخت
متممها:
این بیت متمم ندارد.
(همه ترکیبها مفعول یا مضافالیهاند.)
---
۹ـ بباید هر دو پا محکم نهادن / از آن پس فکر بر پای ایستادن
متممها:
از آن پس
بر پایِ ایستادن
---
۱۰ـ من اینجا چون نگهبانم، تو چون گنج / تو را آسودگی باید مرا رنج
متممها:
چون نگهبان
چون گنج
(در مصراع دوم متمم ندارد؛ «تو را» و «مرا» مفعول هستند.)
---
۱۱ـ مرا در دامها بسیار بستند / ز بالم کودکان پرها شکستند
متممها:
در دامها
ز بالم
(«بالم» یعنی «بالِ من»)
---
۱۲ـ گه از دیوار سنگ آمد، گه از در / گهَم سر پنجه خونین شد، گهی سر
متممها:
از دیوار
از در
بقیه حالت قیدی است، متمم نیست.
---
۱۳ـ نگشت آسایشم یک لحظه دمساز / گهی از گربه ترسیدم، گه از باز
متممها:
از گربه
از باز
---
۱۴ـ هجوم فتنههای آسمانی / مرا آموخت علم زندگانی
این بیت متمم ندارد
(ترکیبهای موجود مفعول و مضافالیه هستند.)
---
۱۵ـ نگردد شاخکی بیبُن برومند / ز تو سعی و عمل باید، ز من پند
متممها:
بیبُن ← متمم حرف اضافهٔ «بی»
ز تو
ز من
---
🎯 جمعبندی
✔ تعداد بیت: ۱۵ بیت
✔ مجموع متممها: ۳۱ متمم
اگر خواستی:
✔ نهاد و گزارهٔ هر بیت
✔ معنی روان بیتها
✔ نقشهای دستوری کامل
همه را هم میتوانم برایت کامل بنویسم 🌟