نشین با بدان که صحبت بد / گرچه پاکی ، تو را پلید کند
معنی: با انسان های بد، کمتر هم نشینی و دوستی کن، چون که انسان های بد، پاک بودن تو را آلوده می کنند.
آرایه ادبی: این بیت یک تمثیل است
تضاد بین پلید و پاک
تکرار «ب» در مصراع اول: نغمه ی حروف
آفتابی بدین بزرگی را / لکه ای ابر ، ناپدید کند
معنی: تکه ابری در آسمان، آفتاب به این بزرگی را پنهان می کند (یعنی دوستی با افراد بد مثل لکه ای ابر است که آفتاب را پنهان می کند و آدم را آلوده می کند).
آرایه ادبی: مراعات نظیر بین آفتاب و ابر
«هر که با بدان نشیند، اگر نیز طبیعتِ ایشان در او اثر نکند، به طریقتِ ایشان متّهم گردد».
معنی: هر کسی که با انسان های بد هم نشینی کند، اگر حتی خودش مثل آنها نشود و عمل نکند، متهم به عمل کردن به شیوه و راه و روش آنان می شود.
آرایه ادبی: سجع بین نشیند، نکند و گردد
پسر نوح با بدان بنشست / خاندان نبوتش گم شد
معنی: پسر نوع به دلیل هم نشینی و دوستی با انسان بد، نسبت پیامبری و مقام و مرتبه خود را از دست داد.
آرایه ادبی: مراعات نظیر بین نوح و نبوّت
تلمیح به داستان حضرت نوح (ع)
سگ اصحاب کهف، روزی چند / پی نیکان گرفت و مردم شد!
معنی: سگ اصحاب کهف به علت هم نشینی و همراهی با انسان های خوب و نیک، دارای ویژگی های انسانی شد.
دانش زبانی: در مصرع دوم «مردم» اسم جمع نیست گاهی در گذشته بر خلاف امروز به معنی مفرد انسان به کار می رفت و فعل آن هم به صورت مفرد بود .
آرایه ادبی: تملیح به داستان اصحاب کهف
هم نشین تو از تو ، به باید / تا تو را عقل و دین بیفزاید(در کتاب نیست)
معنی: هم نشین و دوست تو باید از خودت بهتر و برتر باشد، تا این که چیزی را به عقل و دینت اضافه کند.
دانش زبانی: به: بهتر (صفت تفضیلی)
معرکه یادت نره