قالب ادبی قطعه یکی از قالبهای شعر فارسی است که با ویژگیهای خاص خود از غزل، مثنوی و رباعی متمایز میشود.
بیایید ابتدا ویژگیهای اصلی آن را بررسی کنیم و سپس نمودار گرافیکی بسازم تا بهتر درک شود.
📝 ویژگیهای قالب ادبی قطعه
دو بیت یا بیشتر دارد
– معمولاً کوتاه است (۲ تا ۱۰ بیت).
– هر بیت جداگانه مفهومی مستقل دارد.
همقافیه بودن مصراع دومها
– فقط مصراع دومِ هر بیت قافیه دارد (مثل غزل).
– مصراع اولها قافیه ندارند.
موضوع مشخص و جزئی
– به یک موضوع خاص و کوتاه اشاره میکند (مثل پند، حکمت، طنز، اجتماعی، ادبی).
ندارد بیت مطلع یا مقطع مشخص
– برخلاف غزل، بیت اول و آخر برجسته نیستند.
بیان فشرده و موجز
– معمولاً برای بیان نکته، پند، یا حس سریع به کار میرود.
درونمایه: اخلاقی، عرفانی یا انتقادی
– سعدی و مولانا در این قالب استادند.
وزن عروضی آزاد
– هر وزنی که برای شعر مناسب باشد، قابل استفاده است.
