چرخه کربن یکی از چرخههای زیستمحیطی مهم است که به توزیع و حرکت کربن در طبیعت اشاره دارد. این چرخه به ما کمک میکند بفهمیم چگونه کربن از جو به زمین و آب و برعکس منتقل میشود. حالا برای درک بهتر چرخه کربن، مراحل مختلف آن را توضیح میدهیم:
1. **به جو آمدن کربن**: کربن عمدتاً به صورت دیاکسید کربن (CO2) در جو وجود دارد. این گاز از فرایندهایی مانند سوختن سوختهای فسیلی (نفت، گاز و زغالسنگ)، فعالیتهای صنایع و همچنین از تنفس موجودات زنده به جو وارد میشود.
2. **جذب کربن توسط گیاهان**: گیاهان، از طریق فرایندی به نام فتوسنتز، دیاکسید کربن را از جو جذب میکنند و با استفاده از نور خورشید، آن را به قند (گلوکز) و اکسیژن تبدیل میکنند. این قندها سپس به عنوان منبع انرژی برای گیاهان و سایر موجودات زنده مورد استفاده قرار میگیرد.
3. **انتقال کربن در زنجیره غذایی**: هنگامی که گیاهان توسط گیاهخواران مصرف میشوند، کربن از گیاهان به بدن آنها منتقل میشود. در زنجیره غذایی، این کربن از گیاهخواران به گوشتخواران منتقل میشود.
4. **حیات و مرگ**: هنگامی که جانداران میمیرند یا مواد زائد آنها تجزیه میشود، باکتریها و دیگر موجودات تجزیهکننده کربن موجود در بدن آنها را تجزیه کرده و آن را به دیاکسید کربن و سایر ترکیبها تبدیل میکنند. بخشی از این کربن به جو باز میگردد.
5. **نقش اقیانوسها**: اقیانوسها نیز نقش مهمی در چرخه کربن دارند. دیاکسید کربن میتواند توسط آب جذب شود و میتواند به شکل بیکربنات (HCO3-) و کربنات (CO3²-) در آب حل شود. همچنین، جانداران دریایی مانند پلانکتونها هم در فتوسنتز کربن را جذب میکنند.
6. **ذخیرهسازی کربن**: بخشی از کربن در خاک و درختان به صورت دائمی ذخیره میشود. این فرایند درختان و گیاهان با رشد و توسعهشان کربن را در خود ذخیره میکنند که به آن "ذخیره کربن" میگویند.
چرخه کربن به شکل طبیعی به تعادل محیطزیست کمک میکند و نوسانات در غلظت دیاکسید کربن در جو تأثیرات جدی بر آب و هوا و تغییرات اقلیمی دارد.
