داوشم این در نامه کامله مدیونی تاج ندی 🎈
خب! تا اینجا، با متغیرها و استفاده از حروف در ریاضی آشنا
شدیم! الان میخوایم به کمک همدیگه، یه خرده بیشتر
بررسیش کنیم:
مثال: یک مستطیل با طولaو عرضbداریم. محیط این
مستطیل چقدر است؟
شکل
پاسخ: محیط مستطیل، میشه مجموع طولها و عرضهاش.
اگه محیط رو با حرفPنشون بدیم، میتونیم بگیم که:P
= a + a + b + b. قبول دارین؟
یه سوال مهم: آیا ما میتونیم عبارتP = a + a + b + bرو
سادهتر کنیم؟
بذارین از یه جای دیگه شروع کنیم. ما گفتیم که به بخشی
از ریاضی، که در اون، از حروف توی حل مسائل و
عبارت جبری، شامل یه سری حرف و عدده که با هم جمع و
تفریق و ضرب و تقسیم شدن. به طور مثال:
۴𝑎 . ۳𝑏 + ۲ . 𝑥
۳ . ۲𝑎 + ۵𝑏 + ۳𝑐 . ۷𝑥 − ۵ . 𝑡
۵ − ۲
خب! این شد عبارت جبری! پس همونطور که گفتیم، عبارت
جبری، تشکیل شده از چند تا حرفو عدد که این اعداد و
حروف، با هم جمع و تفریق و ضرب و تقسیم شدن. اما، خود
عبارت جبری، میتونه شامل چندتا جملهی جبری باشه.
جملهی جبری چیه؟ ضرب یک عدد در صفر یا یک یا چند
متغیر. مثل ِ اینا:
۲𝑎 . ۷𝑏 . ۵𝑥 . ۳𝑦
۸ . ۳ . ۴𝑥𝑦 . 𝑎𝑏𝑐 . ۶𝑎𝑏
ممکنه این سوال براتون پیش بیاد که چرا عدد۳هم یه
جلمهی جبری حساب میشه؟ همونطور که گفتیم، جملهی
جبری، از ضرب یک عدد در چند متغیر به دست میاد. خب
این « چند » میتونه « صفر » باشه. توی
در هیچ متغیری ضرب نشده. ولی باز هم یه جملهی جبری
حساب میشه. قبوله؟
خب! یکی از چیزایی که توی جملات جبری خیلی مهمه،
جملات جبری متشابه هستن! جملات جبری متشابه چیا
هستن؟ اونایی که بخش متغیرهاشون دقیقا یکیه! به طور
مثال، جملات جبری زیر، همگی متشابه هستن:
۲𝑎 . 𝑎 . −۳𝑎 . ۵𝑎 . −۱۲𝑎 . −(۷𝑎)
همهی جملات جبری بالا متشابه هستن. چرا؟ چون بخش
حرفیشون یکسانه. دقیقتر بگیم: بخش متغیرهاشون
یکسانه. یعنی هر عددی که بوده ( مثبت یا منفی ) فقط در
متغیرaضرب شده. و هیچ متغیر دیگهای در کار نیست. به
همین دلیل، این جملات متشابه هستن!
توی محاسبات جبری، فقطو فقط، جملاتی رو میتونیم با
هم جمع و تفریق کنیم که با هم متشابه هستن. یه بار دیگه
میگیم: فقط جملات متشابه رو باهم جمع و تفریق
مثال: عبارت۳𝑎 + ۲𝑏 − 𝑎 + ۲𝑏را ساده کنید.
پاسخ: تعدادی از جملات، بخش متغیرهاشون * داره و
تعدادی از جملات، بخش متغیرهاشون&داره. ما میتونیم
اونایی که فقط * دارن رو با هم جمع و تفریق کنیم، و
اونایی که&دارن رو هم با هم جمع و تفریق کنیم. ولی
نمیتونیم این دو تا دسته رو با هم جمع کنیم. ببینیم:
۳𝑎 + ۲𝑏 − 𝑎 + ۲𝑏 = ۳𝑎 − 𝑎 + ۲𝑏 + ۲𝑏
= ۲𝑎 + ۴𝑏
چونaوbمتشابه نیستن، نمیتونیم عبارت رو از این
سادهتر کنیم.
خب همهی اینا رو گفتیم که چی بشه؟ میخواستیم ببینیم
آیا میشه عبارتP = a + a + b + bرو ساده کنیم یا نه؟
الان میدونیم که این عبارت، یه عبارت جبریه ولی آیا میتونیم ساده اش کنیم
بله، میتونیم سادهش کنیم. الان دیگه بلدین سادهش کنین.
شما تلاش کنین، بعد پاسخ رو ببینین:
𝑃 = 𝑎 + 𝑎 + 𝑏 + 𝑏 → 𝑃 = ۲𝑎 + ۲𝑏
به طور کلی، قوانین محاسباتی که بین اعداد صحیح برقرار
بودن، بین جملات و عبارات جبری هم برقرارن. مثلا منفی
در منفی میشه مثبت و ...
دو تا مثال از عبارات جبری ببینم:
مثال: عبارت۳𝑡 − ۵𝑡را ساده کنید.
پاسخ: خیلی سادهس. ببینیم:۳𝑡 − ۵𝑡 = −۲𝑡.
مثال: عبارت۲𝑥 + ۵𝑦 + ۹𝑥 − ۷𝑦را به سادهترین
صورت ممکن بنویسید.
پاسخ: کافیه که جملات متشابه رو با هم ساده کنیم:
۲𝑥 + ۵𝑦 + ۹𝑥 − ۷𝑦 = ۱۱𝑥 − ۲y
دیگه نمیتونیم از این بیشتر سادهش کنیم. چون که دیگه
جملات با هم متشابه نیستن!
ب