بخش اول: دستور زبان فارسی
۱۳. نقش کلمه «هنوز» در جمله «مسجد کوفه هنوز پابرجاست» چیست؟
نقش: قید (قید زمان).
توضیح: «هنوز» در این جمله، زمان پابرجا بودن مسجد را مشخص میکند.
۱۴. در جمله «حضرت علی مانند یک ناشناس شبانه حرکت میکرد»، نوع «مانند» چیست؟
نوع: حرف اضافه (حرف اضافه تشبیه).
توضیح: «مانند» در اینجا برای ایجاد وجه شبه (شباهت) بین حرکت حضرت علی و یک ناشناس استفاده شده است.
۱۵. نهاد جمله زیر را مشخص کنید: «در دل شب به سوی نیازمندان میرفت.»
نهاد: (او/ایشان) - نهاد در این جمله به صورت مستتر (پنهان) است و از روی فعل «میرفت» فهمیده میشود.
. گروه اسمی را در جمله زیر مشخص کنید: «عظمت حضرت علی فراموشنشدنی است.»
گروه اسمی هسته: عظمت
گروه اسمی کامل: عظمت حضرت علی
توضیح: این گروه اسمی نقش نهاد جمله را دارد.
۱۷. نوع جمله زیر را مشخص کنید: «صبح طلوع کرد و تاریکی کنار رفت.»
نوع: مرکب (یا جمله دومرتبه).
توضیح: این جمله از دو جمله ساده («صبح طلوع کرد» و «تاریکی کنار رفت») تشکیل شده که توسط حرف ربط «و» به متصل شدهاند.
۱۸. در جمله «او از خطر نترسید» نقش «از خطر» چیست؟
نقش: متمم (یا متمم حرف اضافه).
توضیح: حرف اضافه «از» متمم خود (خطر) را به فعل «نترسید» مرتبط میکند.
۱۹. فعل ربطی را در میان جملههای زیر پیدا کنید:
(الف) علی (ع) شجاع است.
(ب) علی (ع) پیروز شد.
(ج) علی (ع) حرکت کرد.
فعل ربطی: است (در جمله الف).
توضیح: فعل «است» (فعل اسنادی) فعل ربطی است که مسند (شجاع) را به نهاد (علی) ربط میدهد.
۲۰. اجزای جمله «او جان خود را فدا کرد» را نهاد، مفعول، (فعل) تعیین کنید.
نهاد: او
مفعول: جانِ خود را
فعل: فدا کرد
بخش دوم: معنی، مخالف، همخانواده و شعر
۲۱. معنی واژه «متحیر» را بنویسید.
معنی: شگفتزده، گیج، سرگردان، در مانده.
۲۲. هم خانوادههای واژه «اطاعت» را بنویسید (دو مورد).
هم خانوادهها: طاعت، مُطیع (یا یطیع).
۲۳. مخالف واژه «حرمت» چیست؟
مخالف: بیحرمتی، هتک حرمت، بیآبرویی.
۲۴. هم خانواده واژه «حکمت» را بنویسید.
هم خانوادهها: حکیم، حکما.
۲۵. معنی واژه «هالک» چیست؟
معنی: نابود شونده، هلاك شده، از بین رفته.
۲۶. معنی بیت زیر را به زبان ساده بنویسید:
«همه جهانیان معتقدند / که هیچ آفریده داناتر از پیامبر نبوده است»
معنی ساده: تمام مردم دنیا این باور را دارند که هیچ مخلوقی که توسط خداوند آفریده شده باشد، داناتر از پیامبر (ص) وجود نداشته و ندارد.
۲۷. مخالف واژه «نکوهیده» چیست؟
مخالف: ستوده، پسندیده، محمود.
۲۸. هم خانوادههای واژه «علم» را بنویسید.
هم خانوادهها: عالم، معلّم، تعلیم، معلوم.
۲۹. مفهوم این جمله چیست؟ «مسجد کوفه هنوز مناجات او را به خاطر دارد.»
مفهوم: این جمله به صورت کنایه و تشخیص (جانبخشی به اشیاء) بیان شده و مفهوم آن این است که: اثر و یاد مناجاتها و دعاهای حضرت علی (ع) در مسجد کوفه چنان قوی و عمیق است که گویی خود مسجد آنها را به یاد دارد و حفظ کرده است.
۳۰. از واژههای «عطا، اطاعت، حرمت، نعمت» دو واژه هممعنی بنویسید.
در میان این چهار واژه، دو واژه هممعنی مستقیم وجود ندارد. اما میتوان نزدیکترین هممعنی را پیدا کرد:
عطا و نعمت هر دو با بخشیدن و موهبت مرتبط هستند، اما مترادف کامل نیستند.
عطا (بخشیدن) و اطاعت (فرمان بردن) هیچ شباهت معنایی ندارند.
حرمت (ارزش و احترام) و نعمت (بخشش و موهبت) نیز هممعنی نیستند.
پاسخ دقیقتر: اگر منظور سؤال، یافتن دو کلمهای باشد که ریشه مشترک (همخانواده) دارند، هیچ دو کلمهای از این چهار کلمه ریشه مشترک ندارند. اگر منظور یافتن دو کلمه با معنای نزدیک باشد، میتوان عطا (بخشش) و نعمت (موهبت و خیر) را نزدیکترین دانست، اگرچه مترادف کامل نیستند. (توجه: معمولاً در این نوع سؤالات، منظور واژههایی با ریشه مشترک است که در اینجا وجود ندارد.)
i
