سه عامل جغرافیایی که باعث تنوع آب و هوایی در کشور ایران شدهاند، عبارتند از:
1. **ارتفاعات و کوهها**: ایران دارای رشتهکوههای عظیمی مانند زاگرس و البرز است. این کوهها به دلیل تأثیر بر جریانهای هوا و نوع بارشها، سبب ایجاد مناطق آب و هوایی متفاوت میشوند. به عنوان مثال، در شمال کشور بارش بیشتری نسبت به مناطق مرکزی و جنوبی وجود دارد.
2. **موقعیت جغرافیایی**: ایران در نقطه تلاقی چندین اقلیم قرار دارد. از شمال با دریای خزر و از جنوب با خلیج فارس و دریای عمان هممرز است. این موقعیت جغرافیایی باعث میشود که ایران تحت تأثیر جریانات هوایی مختلف، از جمله وزش بادهای دریایی، قرار بگیرد که به نوبه خود بر نوع و شدت بارشها و دما در مناطق مختلف تأثیر میگذارد.
3. **عوامل انسانی و کاربری زمین**: کاربریهای مختلف زمین مانند کشاورزی، شهرسازی و صنعت نیز میتوانند بر شرایط آب و هوایی تأثیرگذار باشند. به عنوان مثال، شهرها به دلیل فعالیتهای انسانی معمولاً دماهای بالاتری نسبت به نواحی اطراف خود دارند (اثر جزیره حرارتی).
این عوامل به همراه یکدیگر باعث ایجاد تنوع آب و هوایی در ایران میشوند، به طوری که در قسمتی از کشور میتوان آب و هوای کوهستانی و در قسمتی دیگر آب و هوای بیابانی را مشاهده کرد.