عهدنامه گلستان در سال 1813 میلادی (1192 هجری شمسی) پس از پایان جنگهای ایران و روسیه منعقد شد. این پیمان به عنوان یکی از مهمترین اسناد تاریخی در رابطه با ایران و روسیه شناخته میشود و دارای چندین مفاد اصلی است که به توضیح آنها میپردازیم:
1. **تعهدات ارضی**: ایران مجبور به واگذاری بخشهای وسیعی از خاک خود به روسیه شد. مناطق تحت تصرف روسیه شامل گیلان، مازندران و بخشهایی از آذربایجان بود.
2. **تعیین مرزها**: مرزهای جدیدی میان دو کشور تعیین شد که از این به بعد به عنوان مرز رسمی شناخته میشد.
3. **واگذاری حقوق تجاری**: روسها حق داشتند در مناطق مختلف ایران فعالیتهای تجاری داشته باشند و از این طریق نفوذ خود را در ایران افزایش دهند.
4. **تعهد به عدم مداخله**: ایران به طور رسمی تعهد کرد که در امور مناطق قفقاز و گرجستان مداخله نکند و این مناطق را تحت حاکمیت روسیه به رسمیت بشناسد.
5. **کاهش سلطه سیاسی**: بر اساس این عهدنامه، ایران علاوه بر از دست دادن بخشی از سرزمین خود، قدرت سیاسی خود در قفقاز را نیز به شدت کاهش داد.
عهدنامه گلستان پیامدهای عمیقی بر تاریخ ایران داشت، زیرا این پیمان نه تنها منجر به از دست رفتن بخشهایی از خاک ایران شد بلکه شروعی برای دورهای از نارضایتی و تغییرات سیاسی و اجتماعی در کشور گردید.