درس ۱:
۱. ترجمه آیات (هر مورد ۳ نمره):
الف) «قُلْ مَن يُنَجِّيكُم مِّن ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً لَّئِنْ أَنجَانَا مِنْ هَٰذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ»
ترجمه: بگو: «چه کسی شما را از تاریکیهای خشکی و دریا نجات میدهد؟ هنگامی که او را آشکارا و پنهانی (با تضرع) میخوانید (و میگویید): اگر ما را از این (گرفتاری) برهاند، قطعاً از شکرگزاران خواهیم بود.»
ب) «هُوَ الَّذِي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ…»
ترجمه: او کسی است که شما را در خشکی و دریا (به وسیله کشتیها) سیر میدهد…
۲. مفهوم و سوال تشریحی (۵ نمره):
پاسخ: خداوند در شرایط سخت و هنگامی که انسان از همه اسباب مادی ناامید میشود (مانند گم شدن در تاریکیهای خشکی یا دریا)، بندگان خود را با یادآوری قدرت خود نجات میدهد. انسانها در این شرایط با تضرع (التماس آشکار) و خفية (التماس پنهانی) او را میخوانند و به او وعده شکرگزاری میدهند.
درس ۲:
۳. جای خالی (هر مورد ۲ نمره):
الف) خداوند باد را به عنوان یکی از مبشّرات (یا بشارتدهندهها) خود برای بارش و رویش گیاهان قرار داده است.
ب) تنها راه رهایی از عذاب الهی، ایمان به خدا و عمل صالح است.
۴. سوال درک مطلب (۴ نمره):
پاسخ: این آیه پیام دارد که خداوند برای نشان دادن رحمت خود، بادها را پیش از باران میفرستد تا مژده رحمت (باران و رویش) را بیاورند. این نشان میدهد که پدیدههای طبیعی (مثل باد) در خدمت هدایت و رحمت الهی هستند و نظم جهان مبتنی بر لطف خداوند است.
درس ۳:
۵. ترجمه و مفهوم (۶ نمره):
الف) ترجمه آیه: «نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُم بِالْحَقِّ…»
ترجمه: «ما داستان آنها (یوسف و برادرانش) را به حق بر تو بازگو میکنیم…»
ب) پاسخ: داستان حضرت یوسف (ع) به منظور عبرتآموزی، تثبیت قلب پیامبر (ص) در برابر سختیها، و نشان دادن اوج قدرت خداوند در تدبیر امور (تبدیل سختی به آسانی و پیروزی حق بر باطل) بیان شده است.
درس ۴:
۶. سوال صحیح/غلط (هر مورد ۲ نمره):
الف) حضرت یوسف (ع) پس از شنیدن خواب خود توسط برادران، آنها را سرزنش کرد و آنها را به خدا واگذار نمود. (ص/خ/text{ص} / /text{خ}ص/خ) پاسخ: غلط (یوسف (ع) صبر و تقوا پیشه کرد و نهایتاً پس از قدرت یافتن، برادران را بخشید.)
ب) صبر و تقوای حضرت یوسف (ع) در برابر سختیها، الگویی برای مسلمانان است. (ص/خ/text{ص} / /text{خ}ص/خ) پاسخ: صحیح
۷. فعالیت قرآنی (۴ نمره):
عبارت کلیدی: «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ»
مفهوم: خداوند سرنوشت هیچ گروهی را تغییر نمیدهد، مگر آنکه آنها آنچه را در خودشان است (اعمال، باورها و اخلاقشان) تغییر دهند. (یعنی تغییرات مثبت یا منفی ابتدا باید در درون انسانها شکل بگیرد تا در جامعه نمود یابد.)
درس ۵:
۸. ترجمه و مفهوم (۶ نمره):
الف) ترجمه این عبارت: «فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَاذْكُرُوهُ كَمَا هَدَاكُمْ…»
ترجمه: «پس در نزد مشعرالحرام (مزدلفه) خدا را یاد کنید و او را آنگونه که شما را هدایت کرده است، یاد کنید…»
ب) پاسخ: شکرگزاری به معنای اعتراف قلبی به نعمتدهنده (خداوند) و به کارگیری نعمت در راه رضایت او است. خداوند امر به ذکر نعمتها در مناسک حج میکند تا حاجیان بدانند که این اعمال (مانند وقوف در مشعر) و هدایت الهی، بزرگترین نعمتی است که به آنها داده شده و باید در برابر آن سپاسگزار باشند.
درس ۶:
۹. سوال تشریحی (۵ نمره):
پاسخ: واقعه معراج درس بزرگی است که نشان میدهد ارتباط انسان با خدا میتواند از مرزهای مادی فراتر رود و پیامبر (ص) به بالاترین درجات قرب الهی رسید. رابطه میان معراج و نماز این است که نماز (به خصوص نمازهای پنجگانه) معراج مؤمن است؛ همانطور که پیامبر به آسمان رفت، ما نیز از طریق نماز، روح خود را به سوی خداوند متوجه و نزدیک میکنیم.
۱۰. انتخاب بهترین گزینه (۳ نمره):
عبارت «وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي» در سوره اسراء به کدام یک از موارد زیر اشاره دارد؟
پاسخ: ب) نماز به عنوان یادآور دائمی خداوند در تمام اوقات شبانهروز
درس ۱ و ۲ (مرور مفاهیم اصلی)
۱۱. ترجمه دقیق (۴ نمره):
«إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَىٰ مِن ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ…»
ترجمه: «به یقین پروردگار تو میداند که تو (به نماز میایستی) نزدیک به دو سوم شب و نصف آن و یک سوم آن را (به عبادت میگذرانی)…» (این آیه در سوره مزمل است و بر فضیلت عبادت طولانی شبانه پیامبر تأکید دارد، که نشاندهنده بیداری معنوی است.)
۱۲. تطبیق (۴ نمره):
کدام مفهوم قرآنی زیر در هر دو درس ۱ و ۲ مورد تأکید قرار گرفته است؟
پاسخ: ب) لزوم تکیه بر قدرت الهی در سختیها
درس ۱: نجات از تاریکی دریا و خشکی توسط خداوند.
درس ۲: رهایی از عذاب فقط با ایمان و عمل صالح (که مستلزم اعتماد به خداست).
درس ۳ و ۴ (تمرکز بر داستان یوسف)
۱۳. کامل کردن ترجمه (۴ نمره):
«وَجَاءَتْ سَيَّارَةٌ فَأَرْسَلُوا وَارِدَهُمْ فَأَدْلَىٰ دَلْوَهُ…»
ترجمه: «و کاروانی آمد، پس فرستادند آبآور خود را، او دلو خود را انداخت (یا چاه فرورفت)…»
۱۴. سوال تشریحی کوتاه (۵ نمره):
پاسخ: صبر یعنی مقاومت در برابر سختیها با حفظ ایمان و امید به آینده، در حالی که ناامیدی یعنی دست کشیدن از تلاش و اعتماد به خدا در زمان سختی.
مثال: صبر حضرت یوسف (ع) این بود که با وجود قرار گرفتن در چاه، زندان، و جدایی از پدر، همواره تقوا را حفظ کرد (به فرمان خدا عمل کرد). نتیجه این صبر، رسیدن به مقام عزت و بخشش برادران بود، چنانچه خداوند در قرآن میفرماید: «إِنَّهُ مَن يَتَّقِ وَيَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ».
درس ۵ و ۶ (تمرکز بر عبادات و هدایت)
۱۵. ترجمه آیات مرتبط با نماز (۴ نمره):
«إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَّوْقُوتًا»
ترجمه: «همانا نماز بر مؤمنان، در اوقات معین (فریضهای) مقرر شده است.»
۱۶. سوال مفهومی (۵ نمره):
بر اساس درس ششم (سوره اسراء)، خداوند در کنار اهمیت نماز، به نیکی کردن به پدر و مادر نیز تأکید فراوان دارد (آیه: «وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا»).
شباهت: این دو دستور (نماز و نیکی به والدین) از نظر جایگاه در قرآن، در ردیف اولین دستورات پس از توحید قرار دارند، که نشاندهنده اهمیت فوقالعاده این دو اصل در حیات فردی و اجتماعی یک مسلمان است.
موفق باشید
معرکه یادت نره