امروز كه به موضوع بردگى نگاه مى كنیم و آن را در شعاع جنایاتى كه در عالم انسان فروشى انجام مى شود مورد دقت قرار مى دهیم و آن رفتار وحشیانه اى كه تاریخ در عصر امپراطورى روم ثبت كرده با فكر مطالعه مى كنیم ، آن را یك كار وحشیانه و یك جنایت بس ناجوانمردانه مى بینیم و احساس مى كنیم كه وجدان ما هرگز نمى تواند این گونه رفتار ضد بشرى را كار خردمندانه و مشروع بشمارد.
سپس از این لحاظ تحت تاثیر احساسات قرار گرفته و روى اصل عاطفه بشریت، خود به خود به تعجب مى گوییم كه اسلام چگونه بردگى را به رسمیت شناخته است. در صورتى كه همه برنامه ها و قوانین آن متوجه این است كه بشر را از تمامى قیدهاى بردگى در هر قیافه و رنگى كه هست آزاد سازد و از شدت ناراحتى و سوزش احساسات، بدون در نظر گرفتن امكانات، آرزو مى كنیم كه اى كاش اسلام قلب ما را راحت و عقل ما را مطمئن مى ساخت و با بیان صریح، بردگى را قدغن مى كرد.
باید اینجا در مقابل حقایق تاریخ اندكى توقف كنیم و به موضوع بردگى دقت لازم به عمل آوریم؛ زیرا آن وقت خواهیم دید آن جنایتها و وحشیگری ها كه در امپراطورى روم درباره بردگان انجام مى گرفت، هرگز تاریخ اسلام آنها را به رسمیت نشناخته است .
ساده ترین مطالعه و كمترین دقت به زندگى بردگان در امپراطورى روم مى تواند ما را به سوى آن تحول بزرگى كه اسلام در وضع آنها به وجود آورده هدایت كند. حتى به فرض غلط اگر بگوییم كه نسبت به آزادى آنان هیچ گونه اقدامى نكرده است، آرى به طور عموم برده در قاموس امپراطورى روم غیر از بشر بود، واقعا موجودى بود خارج از صف بشریت و از حقوق انسانیت هیچ گونه بهره اى نداشت و با این وصف، همه وظایف سنگین و كارهاى توان شكن را به عهده داشت .
هم اكنون اول لازم است بدانیم كه این گروه محروم از ارزش انسانیت، از چه راهى و به چه علتى به این كشور فساد آلود وارد مى شدند. واضح است كه از طریق جنگهاى خونین و لشكر كشیهاى رومیان تمدن ساز به این دیار كشانده مى شدند.
همان جنگهایى كه هرگز براى پیشرفت فكرى و تثبیت آیینى نبود، یگانه علت این جنگها این بود كه دیگران باید براى مصلحت كشور باستانى روم، استعمار شوند. براى این بود كه غارتگران روم در ناز و نعمت و در نهایت عیاشى و خوشگذرانى به سر ببرند، لباسهاى فاخر به تن كنند و از لذتهاى گوناگون و از حمامهاى سرد و گرم استفاده نمایند.
برده در قاموس امپراطورى روم غیر از بشر بود، واقعا موجودى بود خارج از صف بشریت و از حقوق انسانیت هیچ گونه بهره اى نداشت و با این وصف، همه وظایف سنگین و كارهاى توان شكن را به عهده داشت
براى این بود كه انواع غذاهاى رنگارنگ و گوارا، در سفره رومیان چیده شود و نجیب زادگان رومى، غرق در فسق و فجور گشته از شرابهاى گوناگون و بزمهاى عیش و طرب و زنان زیباروى مه پیكر و از جشنها و شب نشینیهاى باشكوه بهره مند گردند و به ناچار رومیان در تاءمین این گونه زندگى، از اسارت دیگران استفاده مى كردند و براى آسایش وحشیانه خود از مكیدن خون دیگران لذت مى بردند.
بهترین شاهد سخن ما كشور باستانى مصر است، هنگامى كه در تصرف رومیان بود و قبل از آنكه اسلام آن را از چنگال جنایتكار آنان نجاتش دهد؛ زیرا كشور مصر، همیشه براى امپراطورى روم مانند یك مزرعه پیش خرید بود، به هر نحوى كه هوسش اقتضا مى كرد اموال و ثروت آن را به تاراج مى برد. از روز اول، استعمار روم از این شهوترانى پلید متولد شده و به آداب و رسوم آن خو گرفته بود و بدیهى است كه بردگى نیز یكى از محصولات شوم این استعمار جفازاده بود.
اما بردگان در سایه این رفتار وحشیانه یك نوع موجوداتى بودند. که ا
