بفرماید:)خود ارزیابی صفحه 45و46 معرکه یادت نره⚡
۱ -چرا به زبان فارسی نو، “فارسی دری” هم گفته می شود؟
پاسخ: زیرا زبان فارسی نو ،زبان درباری ساسانیان ،زبان اداری ،زبان محاوره و مکاتبات دولتی بوده است.
2 نمودار زیر را با توجه به آموزههای درس کامل کنید.
خود ارزیابی صفحه ۴۵ و ۴۶ درس چهارم علوم و فنون ادبی دهم
۳ -عوامل رشد و گسترش زبان و ادب پارسی در این دوره زمانی (قرن های چهارم و پنجم هجری ) را بنویسید.
پاسخ:
الف) روی کار آمدن دولت سامانی در آغاز این دوره موجب رواج سنت های فرهنگی کهن ایرانی و رشد و شکوفایی نظم و نثر فارسی شد.
ب) بعضی از امیران سامانی، به شاعران و نویسندگان ایرانی توجه کردند و سبب گسترش فرهنگ و زبان ایرانی شدند. علاوه بر آنکه بعضی از آن امرا خود صاحب فضل بودند، مترجمان رانیز تشویق به ترجمه کتاب های گوناگون به نثر فارسی کردند و آثار ارزنده ای به زبان فارسی و عربی در این دوره نوشته شد.
ج) غزنویان برای ماندگاری حکومت خود، ناچار به گسترش زبان فارسی شدند تا پایان سلطنت مسعود، به شاعران و نویسندگان توجه می کردند.
۴ -مهم ترین کتاب های نثر این دوره کدامند و چه تاثیری بر وضعیت عمومی زبان و ادب فارسی داشتند؟
پاسخ: نثر این دوره همانند شعر پارسی، رواج یافت، کتاب های گوناگون در این دوره به پارسی دری نوشته شد.نثر این دوره ساده و روان بود و بیشتر به موضوع های حماسی ،ملی و تاریخی توجه داشت. شاهنامه ی ابو منصوری . ،
ترجمه تفسیر طبری، تاریخ بلعمی از مهمترین کتابهای نثر این دوره هستند.
۵ -درباره مضامین شعری این دوره توضیح دهید.
پاسخ: بیشتر به واقعیت بیرونی توجه داشتند و مفاهیم ذهنی آنها از قلمرو تعالیم کلی اخلاقی فراتر نمی رفت. داستان سرایی و قصه پردازی و آوردن حکایت و مثل ها نیز در شعر این دوره آغاز شد رایج ترین انواع شعر فارسی در قرن چهارم و نیمه ی اول قرن پنجم حماسی، مدحی وغنایی بود حماسی با فردوسی به اوج رسید .شعر مدحی به پیروی از شعر عربی معمول گشت و شاعران با مدح پادشاهان جایگاه خود را پیدا کردند. شعر غنایی با رودکی و شهید بلخی استحکام یافت شعر تعلیمی هم در این دوره به وجود آمد ولی در دوره ی سلجوقیان به پختگی رسید .آوردن قطعه و موعظه از آغاز قرن چهارم معمول شد : کسایی مروزی و سپس ناصرخسرو قصیده ی کامل سرودند قلمرو شعر و نثر فارسی را در این دوره، روی نقشه نشان دهید هدف نقشه: دانش آموزان با توجه به میزان درک و دریافت خویش از آموزه های درس ،این فعالیت را باید انجام دهند ) .فایده ی این تمرینها تبدیل کردن سواد خوانداری و حافظه به سواد بصری است . این کار ، بر ژرفایی و تعمیق آموخته ها کمک می کند)
۶ -قلمرو شعر و نثر فارسی را در این دوره روی نقشه نشان دهید.خود ارزیابی صفحه ۴۵ و ۴۶ درس چهارم علوم و فنون ادبی دهم۱-در شمال ایران تا خوارزم
۲-در شمال شرقی، بخارا ، سمرقند و مرو تا مرز ترکستان
۳-در مشرق ایران ، افغانستان تا مرز پاکستان
۴-در جنوب شرقی تا سر حد هندوستان
۵-در شمال غربی ایران ، ارمنستان و گرجستان تا مرز کوه های قفقاز و روم شرق
