کاوشهای باستانشناسی در ایران تحت تأثیر عوامل متعددی شکل گرفت. یکی از مهمترین این عوامل، توجه به تاریخ و تمدنهای کهن ایران بود.
1. **تاریخنگاری و مطالعات علمی**: با افزایش علاقه به تاریخ ایران در قرن نوزدهم، پژوهشگران و تاریخنگاران به بررسی آثار باستانی و تمدنهای گذشته پرداختند. این مطالعات باعث ایجاد زمینهسازی برای کاوشهای باستانشناسی شد.
2. **نقص اطلاعات تاریخی**: در دوران قاجاریه و پهلوی، پیشرفتهای علمی و شکستهای سیاسی باعث شد که پژوهشگران به دنبال بررسی و تجزیه و تحلیل تاریخ و هویت ملی ایران باشند. این امر نیاز به کشف و بررسی آثار باستانی را به همراه داشت.
3. **حمایت دولت**: دولتها نیز در این روند نقش مهمی داشتند. از اوایل قرن بیستم، دولت ایران به شدت از کاوشهای باستانشناسی حمایت کرد و این به پژوهشگران امکان داد تا به مناطق باستانی دسترسی پیدا کنند و کار خود را آغاز کنند.
4. **افزایش علاقه بینالمللی**: در اواسط قرن بیستم، توجه و علاقه بینالمللی به آثار باستانی ایران افزایش یافت و این موضوع باعث شد که کارشناسان و باستانشناسان خارجی نیز به ایران سفر کنند و در کاوشها شرکت کنند.
5. **تأسیس موزهها و مؤسسات تحقیقاتی**: تأسیس موزهها و مؤسسات تحقیقاتی نیز به گسترش و تشویق کاوشها کمک کرد. این موزهها با گردآوری یافتهها و نمایش آنها به حفظ فرهنگ و تمدن ایرانی کمک کردند.
در نتیجه، این عوامل همگی دست به دست هم دادند تا زمینهای مساعد برای انجام کاوشهای باستانشناسی در ایران فراهم آید و ما شاهد کشفهای مهمی از تاریخ و تمدنهای باستانی این سرزمین باشیم.