به نام خدا
زبان و ادبیات پیش از اسلام
←زبان فارسی (پارسی): زبان ایرانیان پیش از اسلام، ریشه زبان امروز ایران
←کتاب اوستا در دوره ساسانی به نگارش در آمد.
←گروه زبان های ایرانی: زبان هایی که در ایران و مناطق همجوار از روزگار قدیم متداول بوده است.
←زبانهای ایرانی:
1- فارسی باستان:
*دوره هخامنشیان (۵۵۹ تا ۳۳۰ ق.م)
*فرمان ها و نامه های شاهان هخامنشی به خط میخی
2- فارسی میانه ( ۳۰۰ ق.م تا ۷۰۰ م)
«پارتی»:
* اشکانیان و اوایل دوره ساسانی
*شمال و شمال شرقی ایران
«پهلوی»:
* زبان رسمی دوره ساسانی
* متعلق به ناحیه پارسی
* فارسی میانه نیز نامیده شده.
*آثار دینی زرتشتی ،کلیله و دمنه، هزار و یک شب
3- فارسی نو:
*پس از ورود به اسلام به ایران
* فارسی دری نیز نامیده شده.
*پذیرش الفبای خط عربی
*این زبان به مفهوم واقعی خود همزمان با طاهریان پدید آمد.
*نخست در مشرق شمال شرقی ایران
←شکل گیری و گسترش زبان و ادبیات فارسی : *مراحل خط فارسی:
خط های الفبایی میخی، اوستایی، پهلوی و خط فارسی امروزی
* سه قرن نخست هجری:
← تداوم فعالیت های علمی و ادبی و تالیف آثار به سه زبان فارسی، عربی و پهلوی
← تاکید یعقوب صفاری بر زبان فارسی دری با به رسمیت شناختن آن در قلمرو خود
← رشد زبان فارسی در دوران سامانی، آل بویه و حکومت کوچکتر
←ایجاد شعر اندرزی در این دوره و پختگی آن در دوره سلجوقی. کسایی مروزی قصیده تمام و کمالی بر این موضوع سرود و ناصر خسرو راهش را ادامه داد.
← آغاز داستان سرایی، قصه پردازی آوردن حکایتها و امثال در شعر این دوره
« قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم»
*مهم ترین دوره تمدن اسلامی
*عمده ترین مرکز فرهنگی در زمان سامانیان:بخارا * امیران سامانی شاعران و مترجمان را تشویق می کردند و تیرگی این درخشش با به سلطنت رسیدن غزنویان
*قرن چهارم: دوران غلبه، رواج، حفظ و ارائه آداب و رسوم ملی
* پایه گذاری حماسه های ملی به زبان فارسی
*دوره طلایی با شکوفایی روح ایرانی
*قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم: ترقی در همه زمینه های علمی
* ورود اصطلاحات علمی، ادبی، دینی و سیاسی جدید ازراه ترجمه متون عربی به زبان فارسی *نوشتن آثار به زبان عربی برای جذب خواننده های بیشتر
←ویژگی های شعر قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم:
1- سادگی فکر و روانی کلام
2-توجه به واقعیات بیرونی و بیان مفاهیم ذهنی در محدوده تعالیم کلی اخلاق
3-به کارگیری توصیفات، تشبیه و استعاره
4- رواج حماسه، مدح، غنا , اوج گیری شعر حماسی با شاهنامه فردوسی
5- مدیحه سرایی که از آغاز به پیروی از شعر عربی رواج پیدا کرده بود جایگاه خود را پیدا کرد 6-استحکام یافتن شعر غنایی با دو شاعر مشهور
رودکی و شهید بلخی
←ویژگیهای نثر قرن چهارم و نیمه قرن پنجم:
1-ساده و روان
2- موضوع های حماسی، ملی، تاریخی
3-هنوز آوردن اصطلاحات علمی و اشعار و امثال در آن رایج نشده.
«سه نمونه از آثار نثر این دوره»:
←شاهنامه ابومنصوری (سال ۳۴۶ قمری) - توسط عده ای از دانشوران خراسان
-←ترجمه تفسیر طبری: اصل تفسیر را محمد بن جریر طبری به زبان عربی نوشته.
←تاریخ بلعمی: ترجمه فارسی کتاب تاریخ الرسل و الملوک از طبری توسط ابوعلی بلعمی به دستور منصور بن نوح سامانی
