عهدنامه ترکمنچای، که در سال 1828 میلادی بین ایران و روسیه به امضاء رسید، به دنبال جنگهای ایران و روس به وجود آمد و شامل چندین مفاد مهم بود. این عهدنامه به طور کلی به تحکیم نفوذ روسها در ایران و کاهش قدرت ایران در منطقه میپرداخت. در اینجا به چند مورد از مفاد اصلی این عهدنامه اشاره میکنیم:
1. **تحویل اراضی**: ایران، مناطق مهمی از جمله ایالات تورکان و بعضی دیگر از مناطق شمال غربی را به روسیه واگذار کرد. این اراضی شامل بخشهایی از منطقهای است که امروزه به نام آذربایجان شناخته میشود.
2. **پرداخت غرامت**: ایران موظف شد تا مبلغی را به عنوان غرامت به روسیه پرداخت کند. این مبلغ به عنوان خسارت جنگهای پیشین تعیین شده بود و فشار مالی زیادی بر دوش دولت ایران گذاشت.
3. **تعیین مرزها**: مرزهای جدید بین ایران و امپراتوری روسیه تعیین شد و به نوعی نقشه جغرافیایی جدیدی برای دو کشور فراهم گردید.
4. **حقوق تجاری**: روسیه به عنوان یک کشور تجاری مزایای خاصی برای تجارت و تعاملات اقتصادی با ایران به دست آورد.
5. **حضور نظامی**: روسها به مدت طولانیتری در گرجستان و دیگر مناطق قفقاز حضور نظامی داشتند و این زمینه را برای نفوذ بیشتر در ایران فراهم کرد.
عهدنامه ترکمنچای تأثیرات عمیق و درازمدتی بر سیاستهای داخلی و خارجی ایران داشت و بخشی از تاریخ معاصر ایران را تحت تأثیر قرار داد. این قرارداد به شدت مورد انتقاد قرار گرفت و به عنوان نشانهای از ضعف حکومت قاجار و نفوذ بیگانگان در ایران شناخته میشود.
