جواب معرکه
بوون اومد ماگما (مادّهی داغ و مذاب درون زمین) را در آزمایشگاه گرم کرد، سرد کرد، و دوباره گرم کرد و دید در هر مرحله چه کانیهایی تشکیل میشوند و چگونه به هم تبدیل میشوند.
او از این طریق یک نظریه ساخت به نام:
⭐ «سری واکنش بوون»
این سری نشان میدهد وقتی ماگما آرامآرام سرد میشود، کانیها با چه ترتیبی تشکیل میشوند.
🧭 ۱) سری «گسسته»
در این مسیر ساختار کریستالی + ترکیب شیمیایی مرتباً عوض میشود.
مثال ساده:
⬅️ اول: الیوین (در دمای خیلی بالا)
⬅️ بعد تبدیل به پیروکسن
⬅️ بعد آمفیبول
⬅️ آخر بیوتیت (در دمای پایینتر)
یعنی هر کدام با سرد شدن، در ترکیب شیمیایی مشابه ولی ساختار متفاوت تشکیل میشوند.
📈 ۲) سری «پیوسته»
این مسیر مربوط به پلاژیوکلازهاست (نوعی فلدسپار).
در این مسیر ساختار همان است ولی آهستهآهسته سدیم جای کلسیم را میگیرد:
⬅️ پلاژیوکلاز کلسیمدار (Ca-rich)
⬅️ پلاژیوکلاز متوسط
⬅️ پلاژیوکلاز سدیمدار (Na-rich)
🎯 نتیجه مهم بوون
نوع سنگ آذرین بستگی دارد به اینکه ماگما تا چه حد و چگونه سرد شده باشد.
مثلاً:
در سرد شدن سریع یا دمای بالا → بازالت
در سرد شدن خیلی آرام و دمای پایین → گرانیت