نهضت تنباکو یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران است که در اواخر دوره قاجار و در سالهای ۱۸۹۰ تا ۱۸۹۲ میلادی (۱۲۶۹ تا ۱۲۷۱ هجری شمسی) رخ داد. این نهضت به علت اعطای امتیاز انحصاری برداشت، تولید و فروش تنباکو به یک شرکت خارجی به نام «شرکت انگلیسی رژی» شکل گرفت. این امتیاز به موجب آن، شرکت رژی میتوانست تمام مراحل تولید و فروش تنباکو در ایران را تحت کنترل خود بگیرد و منافع اقتصادی بزرگی را به دست آورد.
نتیجه این اقدام باعث ایجاد اعتراضات و نارضایتیهای گسترده در میان مردم، روحانیون و تجار ایرانی شد. آنها به این امتیاز به عنوان یک نوع استثمار و غصب منابع کشور نگاه کردند. در این راستا، روحانیون بزرگ مانند آیتالله سید محمد حسن نائینی و آیتالله سید 'علی' بروجردی نیز به مخالفت با این قرارداد پرداختند و مردم را به تحریم خرید و استفاده از تنباکو تشویق کردند.
اعتراضات و تحریمهای مردم به حدی گسترش یافت که باعث شد دولت قاجار مجبور به لغو این امتیاز شود. در نهایت، در سال ۱۸۹۲، امتیاز تنباکو لغو گردید و این پیروزی باعث تقویت روحیه ملی و آگاهی اجتماعی در ایران شد. نهضت تنباکو همچنین مقدمهای برای شکلگیری دیگر جنبشهای اجتماعی و سیاسی در ایران بود و به نوعی زنگ خطری برای قدرتهای استعماری به شمار آمد.
خلاصه اینکه، نهضت تنباکو یک جنبش اعتراضی علیه استثمار اقتصادی بود که منجر به لغو امتیاز تنباکو و تقویت روحیه ملی در ایران شد.