نهضت تنباکو یکی از مهمترین جنبشهای تاریخ معاصر ایران در اواخر قرن نوزدهم میلادی بود. این نهضت بهدلیل صدور امتیاز انحصاری تنباکو به یک شرکت انگلیسی به وقوع پیوست. در سال ۱۸۹۰ میلادی، ناصرالدینشاه قاجار به شرکت انگلیسی «دارسی» امتیاز انحصاری کشت، فروش و صادرات تنباکو را داد. این موضوع باعث ناراحتی و اعتراض شدید مردم و روحانیون شد، زیرا آنها معتقد بودند که این امتیاز به منافع ملی آسیب میزند و همچنین استفاده از تنباکو را حرام میدانستند.
اعتراض به این امتیاز با رهبری روحانیون، مانند آیتالله میرزای شیرازی، شکل جدیتری به خود گرفت. ایشان فتوی دادند که مردم نباید از تنباکو استفاده کنند و این فتوا باعث شد مردم بهطور گستردهای وارد جنبش مخالفت شوند. این جنبش به صورت تحریم تنباکو در سراسر کشور گسترش یافت و مردم از خرید و مصرف تنباکو خودداری کردند.
در نهایت، این اعتراضات به حدی گسترده شد که حکومت مجبور به لغو امتیاز شرکت انگلیسی شد. نهضت تنباکو نه تنها موفقیت بزرگی در زمینه تأثیرگذاری بر سیاستهای دولت قاجار بود، بلکه نشاندهنده قدرت اراده مردم و روحانیت در برابر استبداد و منافع خارجی نیز بود. این نهضت زمینهساز بیداری سیاسی و اجتماعی در ایران شد و دورهای از فعالیتهای انقلابی را آغاز کرد.