امیر کبیر، که در دوره ناصرالدین شاه قاجار به عنوان صدراعظم خدمات بزرگی انجام داد، اقداماتی را برای مدرنیزاسیون و اصلاحات در ایران به انجام رساند. در زیر به برخی از مهمترین اقدامات او اشاره میکنیم:
1. **تأسیس دارالفنون**: امیر کبیر، اولین دانشگاه نوین ایران را در سال 1851 میلادی (1230 هجری شمسی) تأسیس کرد. هدف وی از این کار تربیت نیروی انسانی ماهر و تحصیلکرده بود که بتوانند به پیشرفت کشور کمک کنند.
2. **اصلاح نظام آموزشی**: امیر کبیر به اصلاح نظام آموزشی کشور پرداخت و از علمای خارجی برای تدریس علوم جدید به ایران دعوت کرد. او همچنین به تأسیس مدارس جدید و نوآوری در روشهای تدریس پرداخت.
3. **بهبود و اصلاح نظام مالی**: او با سرمایهگذاری در زیرساختهای اقتصادی، مالیاتها را به طور منظم جمعآوری کرد و به دنبال جلوگیری از فساد در نظام مالی بود.
4. **تقویت نیروی نظامی**: امیر کبیر به اصلاح ارتش نیز توجه ویژهای داشت و سعی کرد تا نیروی نظامی کشور را سازماندهی و تجهیز کند.
5. **پیشرفت در صنایع**: او به تأسیس کارخانههای مختلف و راهاندازی صنایع نوین پرداخت، از جمله صنایع نساجی و تولید اسلحه.
6. **تقویت روابط دیپلماتیک**: امیر کبیر به تقویت روابط با کشورهای خارجی و در نتیجه بهبود وضعیت سیاسی ایران در سطح بینالمللی پرداخت.
7. **کنترل و مبارزه با فساد**: او به شدت با فساد اداری و ظلم و تعدی افراد در دستگاه حکومت مخالفت کرد و سعی کرد تا نظم و انضباط را در ادارات کشور برقرار سازد.
8. **نظارت بر امور دینی و اجتماعی**: امیر کبیر نظارت بیشتری بر مسائل دینی و اجتماعی داشت و سیاستهای اصلاحی را در این زمینه نیز پیاده کرد.
با وجود این اقدامات کارآمد، امیر کبیر به دلیل مخالفتهای برخی از درباریان و روحانیون با سیاستهای خود، در سال 1852 میلادی (1231 هجری شمسی) از صدارت عزل و در نهایت به قتل رسید. اما اقدامات او به عنوان پایهگذار تغییرات بزرگ در تاریخ معاصر ایران ثبت شده است.