بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار / خوش بَود دامنِ صحرا و تماشای بهار
معنی: در صبح زود اول بهار که طول شب و روز آن یکسان است، رفتن به صحرا و تماشای گل های زیبای بهاری، لذت بخش است
آفرینش همه تنبهِ خداوندِ دل است / دل ندارد که ندارد به خداوند اِقرار
معنی: تمام پدیده هایی که در جهان هستی وجود دارد برای بیداری و آگاهی انسان صاحب دل است و کسی که به وجود خدا اقرار و اعتراف نکند، هیچ ذوق و احساسی ندارد.
آرایه ها و نکات دستوری و زبانی: واج آرایی «د» / آرایه جناس بین که و به / دل: مجازاً احساس و عاطفه / آفرینش: مشتق / که در مصراع دوم به معنی کسی که، ضمیر مبهم است / همه: بدل
این همه نقشِ عجب، بر در و دیوار وجود / هر که فکرت نکند، نقش بُوَد بر دیوار
معنی: این همه نقش و نگار و پدیده های عجیبی که در جهان خلقت وجود دارد، هر کس به این نقش ها و پدیده ها نیندیشد، مانند عکس روی دیوار بی روح و بی احساس خواهد بود.
آرایه ها و نکات دستوری و زبانی: آرایه مراعات نظیر بین در و دیوار / اضافه تشبیهی: دیوار وجود / آرایه جناس بین بر و در
کوه و دریا و درختان، همه در تسبیحاند / نه همه مستمعی، فهم کند این اَسرار
معنی: همه ی موجودات هستی کوه و دریا و درختان همه ذکر خدا را می گویند. ولی هر شنونده ای نمی تواند این اسرار و رازهای عالم را بشنود و درک کند.
آرایه ها و نکات دستوری و زبانی: آرایه مراعات نظیر بین کوه، دریا و درختان / آرایه تلمیح: این بیت تلمیح دارد به آیه 44 سوره اسراء
خبرت هست که مرغان سحر میگویند: / آخر اِی خفته، سَر از خوابِ جهالت، بردار؟
معنی: آیا خبر داری که پرندگان سحری به هنگام صبح می گویند: ای انسان غافل، از خواب غفلت بی خبری و نادانی، بیدار شو.
آرایه ها و نکات دستوری و زبانی: آرایه مراعات نظیر بین خواب، سحر و خفته / آرایه جناس بین سر و سحر / اضافه تشبیهی: خواب جهالت / آرایه کنایه: سر از خواب برداشتن کنایه از آگاهی و بیداری / «ت» در خبر، نهاد است / خفته: صفت جانشین اسم: ای انسان خفته.
تا کِی آخر چو بنفشه، سَر غفلت در پیش؟ / حیف باشد که تو در خوابی و نرگس، بیدار
معنی: تا کی می خواهی مانند گل بنفشه سرت را پایین بیندازی و از همه جا غافل باشی؟ حیف باشد که تو در خواب غفلت باشی و و گل نرگس بیدار و بینای حقایق باشد.
آرایه ها و نکات دستوری و زبانی: آرایه مراعات نظیر بین بنفشه و نرگس / تشبیه: چو بنفشه / آرایه جناس بین در و سر / بنفشه در این بیت نماد غفلت و سر افکندگی / نرگس، نماد بینایی و آگاهی است / آرایه کنایه: سر غفلت در پیش گرفتن کنایه از در خواب بودن / «حیف» نقش مسند دارد. / «ی» در خوابی، به معنی «هستی» فعل اسنادی است.
که تواند که دهد میوۀ اَلوان از چوب؟ / یا که داند که بر آرد گل صد برگ از خار؟
معنی: تنها خداوند بزرگ است که می تواند از چوب درخت، میوه های رنگارنگ و از خار، گل های سرخ زیبا، پدید آورد.
آرایه ها و نکات دستوری و زبانی: آرایه تشخیص: حیران شدن عقل و عاجز بودن فهم / آرایه مراعات نظیر بین عنب و انار / اضافه تشبیهی: حقّهٔ یاقوت انار (دانههای انار به کیسهای پر از یاقوت تشبیه شده است.)
عقل حیران شود از خوشۀ زرین عِنَب / فهم، عـاجز شود از حقۀ یاقوت انار
معنی: عقل از زیبایی خوشه طلایی انگور، متحیر و فهم از درک زیبایی و ظرافت دانه های انار که مانند یاقوتی سرخ و ارزشمند، می درخشند، ناتوان است.
معنی شعر و لغات درس اول فارسی نهم
معنی ، مفهوم و آرایه های ادبی شعر درس اول فارسی نهم
بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار / خوش بَود دامنِ صحرا و تماشای بهار
معنی: