منظورت اسم اشاره است؟
اسم اشاره در عربی چیست؟
کلماتی که برای اشاره به چیزی به کار میروند بهعنوان «ضمیر اشاره» یا «اسم اشاره» (اِسْمُ الْإِشارَهِ) شناخته میشوند. برای مثال، جمله و عبارت زیر را در نظر بگیرید:
هَذَا کِتَابٌ (این یک کتاب است.)ذَلِکَ الْکِتَابُ (آن کتاب)
در مثالهای بالا هَذَا و ذَلِکَ اسم اشاره هستند. چیزهایی که به آنها اشاره میکنیم، «مشارالیه» نامیده میشوند. بنابراین، «کِتَابٌ» و «الْکِتَابُ» اسم اشاره هستند.
اسامی اشاره در عربی دو شکل دارند: اسم اشاره نزدیک (اِسْمُ الإِشارَهِ لِلْقَرِیْبِ) و اسم اشاره دور (اِسْمُ الإِشارَهِ لِلْبَعِیدِ). در ادامه، به معرفی این اسامی اشاره میپردازیم.
آشنایی با اسمهای اشاره در عربی
در این بخش، بهتفصیل و با مثالهای متنوع، اسامی اشاره را در قالب اسم اشاره مذکر، اسم اشاره مؤنث، اسم اشاره اسم اشاره جمع غیرانسان و اسم اشاره مکان آوردهایم.
اسم اشاره مذکر
اسم اشاره پایه برای مفرد «ذا» است. حرف «هـ» به ابتدای آن اضافه میشود تا هَذَا (این) را تشکیل دهد و اساساً از جنبه دستور خط و نوشتار به آن اضافه شده است. هَذَا معمولاً در گفتار و نوشتار عربی استفاده میشود، اما هنوز در برخی از گویشهای عربی از «ذَا» استفاده میشود. اسم اشاره «هَذَا» برای اشاره به شخص، حیوان یا جسمِ نزدیکِ ما به کار میرود. سه جمله زیر اسم اشاره نزدیک دارند.
انسان: هَذَا وَلَدٌ ذَکِی (این یک پسر باهوش است).شیء: هَذَا الکِتَاب لِمُحَمَّد (این کتاب مال محمد است).حیوان: هَذَا کَلْبٌ ضَارٍ (این یک سگ وحشی است).
برای اشاره به شخص، حیوان یا شیئی که از ما نسبتاً دور است از ذَاکَ استفاده میکنیم. در اینجا «کَ» برای نشان دادن فاصله (یعنی نسبتاً دور) به اسم اشاره مفرد مذکر اضافه شده است. اگر بخواهیم به کسی یا چیزی که خیلی دور است اشاره کنیم «ذَلِکَ» را به کار میبریم. در اینجا، «لِکَ» دلالت بر دوری بسیار زیاد دارد (و الفِ «ذَا» برای استعمال مکرر کلمه استفاده میشود).
هّذَا الرَّجُلُ یَمَنِیٌ وَذَاکَ مِصْرِی (این مرد یمنی است و آن مرد مصری).هَذَا کَتَابٌ وَذَاکَ دَفْتَرٌ (این یک کتاب است و آن یک دفتر).هَذَا قِطٌّ وَذَاکَ کَلْبٌ (این یک گربه است و آن یک سگ).هَذَا الرَّجُلُ طَبِیْبٌ وَذَاکَ مَهَنْدِس وَذَلِکَ مُحَامٍ (این مرد یک پزشک است، و آن یک مهندس، و آن طرف یک وکیل).هَذَا کِتَاب وذَاکَ دَفْتَر وذَلِکَ قَامُوس (این یک کتاب است، و آن یک دفتر، و آن طرف یک فرهنگ لغت).هَذَا أَسَد وَذَاکَ کَلْب وَذَلِکَ قِظّ (این یک شیر است و آن یک سگ و آن طرف یک گربه).
از مثالهای فوق میتوان چنین دریافت که هَذَا، ذَاکَ و ذَلِکَ برای مفرد مذکر به کار میروند. مثنی آنها، یعنی هَذَان و ذَانِک، برای حالت فاعلی است. حالت فاعلی و اضافه آنها عبارت است از هَذَیْن و ذِیْنِک. اسم اشاره ذَلِکَ حداقل در کاربرد عربی استاندارد نوین شکل مثنی ندارد. صورتهای معیار در موقعیت نهاد میآیند، در حالی که شکلهای مفعولی و اضافه در موقعیتهای مفعولی ظاهر میشوند، مانند این مثالها:
هَذَان الرَّجُلان مِنْ الیَمَنْ (این دو مرد اهل یمن هستند).أَعْرفُ هَذَیْن الرَّجُلَیْن (من این دو مرد را میشناسم).أَعْمَلُ مَعَ هَذَیْن الرَّجُلَیْن (من با این دو مرد کار میکنم).ذَانِکَ الرَّجُلان طَبِیْبَان (آن دو مرد پزشک هستند).أَعَمْلُ مَعَ ذَیْنِکَ الرَّجُلَیْن (من با آن دو مرد کار میکنم).قَتَلَت الشُّرْطَه ذَیْنِکَ المُجْرِمَیْن (پلیس آن دو جنایتکار را کشت).
لازم ذکر است که ذ