پیشرفت علمی و فرهنگی ایران در دوره ساسانی دارای ویژگیهای خاصی بود که آن را از دورههای قبل از خود متمایز میکند. برای مقایسه این دو دوره، میتوان به چندین نکته کلیدی اشاره کرد:
1. **پیشرفتهای علمی**:
- **دوره قبل (دورهٔ هخامنشی)**: در این دوره، ایران با فرهنگها و تمدنهای مختلفی مانند تمدنهای بینالنهرین، مصریان و یونانیها ارتباط داشت. در این زمان، پیشرفتهای علمی در زمینههایی مانند نجوم و پزشکی وجود داشت، اما به دلیل عدم تمرکز بر علم، نتایج آنچنان بارز نبود.
- **دوره ساسانی**: دوره ساسانی به عنوان دورهای طلایی برای علم و دانش شناخته میشود. در این دوره، با تأسیس مراکز علمی و دانشگاههای بزرگ مانند جندیشاپور، ایران تبدیل به یک مرکز علمی در جهان شد. تحقیقات در زمینههای پزشکی، نجوم، شیمی و فلسفه به اوج خود رسید. همچنین ترجمه آثار یونانی به فارسی و بالعکس، به انتقال دانش و علم کمک شایانی کرد.
2. **پیشرفتهای فرهنگی**:
- **دوره قبل**: فرهنگ این دوره تحت تأثیر تمدنهای مختلف بود و تقسیمات اجتماعی و مذهبی مشهودی در آن دیده میشد. امور فرهنگی بیشتر محلی و با تنوع زبانی و قومی مواجه بود.
- **دوره ساسانی**: ساسانیان به ترویج و تقویت فرهنگ ایرانی پرداختند. دین زرتشتی به عنوان دین رسمی کشور معرفی شد و آثار ادبی و هنری متعددی در این دوره خلق شد. همچنین ادبیات فارسی از این زمان بهطور جدی آغاز شد و شاهنامه فردوسی و آثار دیگر هنری رونق یافت.
3. **تجارت و ارتباطات**:
- در دوره ساسانی، با گسترش تجارت با دنیای خارج و ارتباط با کشورهای دوردست مانند هند و چین، تبادل علم و فرهنگ به شکل قابل توجهی افزایش یافت. این در حالی است که در دوره قبل از آن، هرچند تجارت وجود داشت، اما به اندازه سدههای ساسانی گسترش نیافته بود.
بهطور کلی، میتوان گفت که دوره ساسانی دورهای از شکوفایی علمی و فرهنگی در تاریخ ایران بوده است که در آن تعاملات بینالمللی و تکیه بر علم و دانش ارج و قرب خاصی پیدا کرد.
