جواب معرکه
۱۷- در بیتهای زیر، کدام آرایه ادبی مشترک به کار رفته است؟
بیت اول:
> غروب آفتاب خویشتن دید
> آن دریای خون در قرص خورشید
>
بیت دوم:
> ز هر موجی هزاران نیش میرفت
> کز این سد روان در دیدهٔ شاه
>
پاسخ: استعاره
در هر دو بیت، از استعاره استفاده شده است.
* در بیت اول، غروب آفتاب به دریای خون تشبیه شده است.
* در بیت دوم، سپاه دشمن به سد روان و نیزههای آنها به نیش تشبیه شدهاند.
۱۸- در همه گزینهها، جز گزینهٔ «...» آرایههای ادبی تشبیه و استعاره وجود دارد.
* نهنگ یم قدرت، حق علی، غضنفر وصی نبی
* نخست آن سیهروز و برگشتهبخت، چون او را در بند بلا بسته دید
* زه آب دیدگان بگشاد و بر رخسار جویها براند
* محبت بود که در صدف امانت معرفت تعبیه کرده بودند
پاسخ: گزینه 4
در گزینه 4، تشبیه و استعاره وجود ندارد. در این گزینه، از آرایه 'تشخیص' استفاده شده است؛ یعنی به محبت، که یک مفهوم انتزاعی است، ویژگیهای انسانی نسبت داده شده است (تعبیه کردن در صدف).
۱۹- عبارت «شبیه بودن سخن سعدی به همه و به هیچکس شبیه نبودن»، بیانگر کدام ویژگی کلام سعدی است؟
* دشوار و مصنوع بودن
* سهل و ممتنع بودن
* موزون و مسجع بودن
* سهل و موزونی
پاسخ: 2) سهل و ممتنع بودن
این عبارت به این معنی است که کلام سعدی در عین سادگی و روانی، دارای چنان عمق و زیبایی است که تقلید از آن دشوار است. این ویژگی، از ویژگیهای بارز سبک 'سهل ممتنع' است.
۲۰- برای هر یک از بیتهای زیر، دو آرایه ادبی مناسب از داخل کمانک انتخاب کنید.
الف) فلک باخت از سهم آن جنگ رنگ / بود سهمگین جنگ شیر و پلنگ (ایهام، تناسب، ایهام تناسب، اغراق)
پاسخ: تناسب و اغراق
* تناسب: بین کلمات 'شیر' و 'پلنگ' با 'جنگ' تناسب وجود دارد، زیرا شیر و پلنگ هر دو نماد جنگ و درندگی هستند.
* اغراق: شدت و عظمت جنگ به حدی اغراق شده است که حتی فلک (آسمان) هم از آن رنگ باخته است.
ب) از جای چو مار حلقه بر جست / در حلقه زلف کعبه زد دست (تشبیه، اغراق، جناس همسان)
پاسخ: تشبیه و جناس
* تشبیه: حرکات سریع و ناگهانی فرد به بیرون پریدن مار از لانهاش تشبیه شده است.
* جناس: کلمات 'حلقه' در دو معنای مختلف (حلقه مار و حلقه زلف) به کار رفتهاند.
نکته: در بیت اول، میتوان آرایه 'ایهام' را نیز برای کلمه 'فلک' در نظر گرفت که هم به معنای 'آسمان' و هم به معنای 'بخت و اقبال' میتواند باشد.