برای تحلیل اثر ترکیبی تغییر دما و فشار بر تعادل واکنش داده شده، باید به نکات زیر توجه کنیم:
1. **تأثیر دما**:
- واکنش از نوع گرمازا است (ΔH منفی است). بنابراین، افزایش دما باعث جابهجایی تعادل به سمت چپ (واکنشگرها) میشود تا اثر گرمای اضافی را جبران کند.
- کاهش دما باعث جابهجایی تعادل به سمت راست (محصولات) میشود، زیرا سیستم تمایل دارد گرما را جبران کند.
2. **تأثیر فشار**:
- واکنش به شکل زیر است:
\[ H_2 (g) + I_2 (g) \rightarrow 2HI (g) \]
- تعداد مول گازها در دو سمت واکنش برابر است (۲ مول در سمت راست و ۲ مول در سمت چپ). بنابراین، تغییر فشار اثر قابلتوجهی بر تعادل نخواهد داشت.
**اثر ترکیبی**:
- افزایش فشار (بدون اثر قابلتوجه) و کاهش دما (جابهجایی به سمت محصولات) به صورت ترکیبی تعادل را به سمت راست جابهجا میکند و تشکیل HI را افزایش میدهد.
- کاهش فشار (بدون اثر قابلتوجه) و افزایش دما (جابهجایی به سمت واکنشگرها) تعادل را به سمت چپ جابهجا میکند و تشکیل HI را کاهش میدهد.
بنابراین، اثر غالب در تغییر دما مشاهده میشود که بر جهت جابهجایی تعادل مؤثر است.