نمونه سوال آرايه هاي ادبي
1- با توجه به ابيات زير به سوالات داده شده ، پاسخ دهيد:
زان يار دل نوازم شكري است با شكايت گر نكته دان عشقي بشنو تو اين حكايت
عشقت رسد به فرياد ار خود به سان حافظ قرآن ز بر بخواني در چارده روايت
الف ) كدام واژه « تخلّص » است ؟
ب) هجاي دوم واژه ي « حكايت » را با علامت خاصّ خود نشان دهيد.
2- درون مايه ي « چهار پاره » بيش تر چه موضوعاتي است؟
3- كدام يك از ابيات زير ، نمي تواند « مطلع » يك « قصيده » باشد ؟ چرا ؟
الف ) جهان بر آب نهادست و زندگي بر باد غلام همّت آنم كه دل بر او ننهاد
ب) خبرت هست كه مرغان سحر مي گويند آخر اي خفته سر از خواب جهالت بردار
4- هر يك از كلمات مشخص شده ي بيت زير ، كدام يك از « پايه هاي تشبيه » هستند؟
« روز چو شمعي به شب ، زود رو و سرفراز شب چو چراغي به روز ،كاسته و نيمتاب »
5- يك « تشبيه بليغ اضافي » بسازيد كه واژه ي « دانش » ، مشبّه آن باشد.
6- در مصراع « تو سرو جويباري ، تو لاله ي بهاري » :
الف ) كدام يك از پايه هاي تشبيه ، حذف شده است؟ ب) اين « نوع تشبيه » چه ناميده مي شود؟
7- كدام يك از تشبيهات زير ، « مفرد » و كدام يك « مركّب » است ؟
الف) بر گل سرخ از نم ، او فتاده لالي همچو عرق بر عِذار شاهدِ غضبان
ب) زلف تو مگر جانا امّيد و نياز است زيرا كه چنين هر دو سياه است و دراز است
8- در كدام يك از ابيات زير ، آرايه ي « تشخيص » وجود دارد؟ دليل خود را بنويسيد.
الف) اي نسيم سحر ، آرامگه يار كجاست؟ منزل آن مه عاشق كش عيّار كجست ؟
ب) اي غنچه ي خندان ، چرا خون در دل ما مي كني؟ خاري به خود مي بندي و ما را ز سر وا مي كني
9- با توجه به بيت زير ، به سوالات پاسخ دهيد:
در اين بازار اگرسودي است بادرويش خرسنداست خدايا،مُنعمم گردان به درويشي وخرسندي
الف) كدام كلمه در مفهوم استعاري به كار رفته است ؟
ب) استعاره از چيست؟ ج) چه نوع استعاره اي است؟
10- استعاره ي به كار رفته در كدام يك از ابيات زير ، « بليغ تر و مؤثّرتر » است ؟ چرا ؟
الف) فردا كه پيشگاه حقيقت شود پديد شرمنده رهروي كه عمل بر مجاز كرد
ب) بخت آن نكند با من ، كان شاخ صنوبر را بنشينم و بنشانم ، گل بر سرش افشانم
11- جمله اي بنويسيد و در آن واژه ي « قلم » را در « مفهوم مجازي » به كار ببريد.
12- با توجه به بيت زير :
« دل عالمي بسوزي چو عذار بر فروزي تواز اين چه سود داري كه نمي كني مدا را »
الف ) كدام كلمه در مفهوم مجازي به كار رفته است ؟ ب) « قرينه » ي آن كدام است ؟
13- در بيت زير ، « دينار و درم » مجاز از چيست ؟ نوع علاقه ي آن را بنويسيد.
« آن كس كه به دينار و درم خير نيندوخت سر عاقبت اندر سرِ دينار و درم كرد »
14- كنايه ي به كار رفته در كدام بيت ، اثبات اين حقيقت است كه « آسايشِ بي رنج » در اين جهان وجود ندارد؟
الف ) حافظ از باد خزان در چمن دهر مرنج فكر معقول بفرما گل بي خار كجاست
ب) نپندارم اي در خزان كيشته جو كه گندم ستاني به وقت درو
15- در هر يك از ابيات زير ، كنايات را مشخّص كنيد و مفهوم هر يك را بنويسيد.
الف ) چو بشنيد بيچاره بگريست زار كه اي خواجه دستم ز دامن بدار
ب) دلا معاش چنان كن كه گر بلغزد پاي فرشته ات به دو دست دعا نگه دارد
16