عهدنامههای گلستان و ترکمنچای دو توافقنامه مهم تاریخی هستند که در نتیجه جنگهای ایران و روسیه به امضاء رسیدند. این دو عهدنامه به دلیل تأثیرات عمیق بر جغرافیای سیاسی و اجتماعی ایران بسیار حائز اهمیت هستند.
### عهدنامه گلستان (1813)
1. **شرایط:**
- این عهدنامه پس از جنگ ایران و روسیه (1804-1813) به امضاء رسید.
- ایران مجبور شد بخشی از سرزمینهای خود از جمله ارمنستان و گرجستان را به روسیه واگذار کند.
- برای ایران، این عهدنامه به معنی افزایش نفوذ روسیه در قفقاز و محدود شدن قدرت ایران بود.
- ایران متعهد شد که از هرگونه ارتباط با دولتهای دیگر در قفقاز جلوگیری کند.
2. **نتایج:**
- این عهدنامه آغازگر اشغال تدریجی مناطق شمالی ایران توسط روسیه بود.
- همچنین باعث شد که ایران به نوعی تحت کنترل روسیه قرار گیرد و از نظر سیاسی ضعیف شود.
### عهدنامه ترکمنچای (1828)
1. **شرایط:**
- این عهدنامه پس از جنگ دوم ایران و روسیه (1826-1828) به امضاء رسید.
- ایران مجبور شد مناطق دیگری از جمله نواحی از آذربایجان را به روسیه واگذار کند.
- در این عهدنامه، ایران ملزم به پرداخت غرامت مالی به روسیه نیز شد.
- همچنین به روسیه اجازه داده شد که در مناطق خاصی از ایران مستقر شود و کنسولگری تأسیس کند.
2. **نتایج:**
- این عهدنامه به کاهش نفوذ ایران بر مناطق مرزی و اهمیتی که بر کشور داشت منجر شد.
- بیثباتی سیاسی و اجتماعی در ایران تشدید شد و روحیه ملیگرایی در برابر نفوذ خارجی را تقویت کرد.
### جمعبندی
به طور کلی، هر دو عهدنامه تأثیر منفی عمیقی بر تاریخ ایران داشتند و نشاندهنده ضعف قدرت مرکزی ایران در برابر فشارهای خارجی و ایجاد مشکلاتی در سیاست داخلی و خارجی کشور بودند. این دو توافقنامه به عنوان نقاط عطفی در تاریخ معاصر ایران شناخته میشوند.